Το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) έδειξε από τα πρώτα κιόλας χρόνια της λειτουργίας του την ευαισθησία του στα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος και της αειφορίας, με την έγκριση το 2011 της Περιβαλλοντικής Πολιτικής του από το Συμβούλιο του Πανεπιστημίου. Η πολιτική αυτή, η οποία επικαιροποιήθηκε το 2017, συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια ζωής και αποτελεί σταθερό γνώμονα και πυξίδα για όλες τις δράσεις και ενέργειες που αναλαμβάνει το Πανεπιστήμιο.
Γραφείο Περιβαλλοντικής Πολιτικής
Από το 2010 συστάθηκε Γραφείο Περιβαλλοντικής Πολιτικής με αποκλειστική ευθύνη την περιβαλλοντική διαχείριση των θεμάτων του Πανεπιστήμιου. Το ΤΕΠΑΚ είναι το μοναδικό Πανεπιστήμιο της Κύπρου που συγκεντρώνει τις περιβαλλοντικές του δράσεις κάτω από ένα γραφείο.
Σκοπός του εν λόγω γραφείου είναι η μείωση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου του Πανεπιστημίου, η εφαρμογή νέων τρόπων περιβαλλοντικής διαχείρισης, η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών δικλείδων σε κάθε ενέργεια και διεργασία του Πανεπιστημίου, η ευαισθητοποίηση της Πανεπιστημιακής κοινότητας αλλά και η ανάδειξη του Πανεπιστημίου ως πρωτοπόρο σε θέματα αειφορίας και βιώσιμης ανάπτυξης.
Το γραφείο αυτό υιοθέτησε την ονομασία green@cut για αμεσότερη επικοινωνία με τη Πανεπιστημιακή κοινότητα. Παράλληλα, δημιουργήθηκαν ιστοσελίδα και μέσα κοινωνικής δικτύωσης για καλύτερη επικοινωνία με τους φοιτητές του Πανεπιστημίου.
Διαχείριση αποβλήτων
Όλα τα επικίνδυνα απόβλητα από τα εργαστήρια του Πανεπιστημίου περισυλλέγονται και διαχειρίζονται από αδειοδοτημένες εταιρείες από το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.
Με την ανακύκλωση των συσκευασιών, χαρτιού, πλαστικού και εξοπλισμού, μειώνεται στο ελάχιστο η απόρριψη των λοιπών αποβλήτων. Οι ενέργειες αυτές γίνονται σε συνεργασία με τη GreeDot Cyprus και τον Δήμο Λεμεσού. Στα επόμενα χρονιά, το Πανεπιστήμιο εφάρμοσε ενέργειες για μείωση όλων των αποβλήτων.
Εξοικονόμηση ενέργειας
Από την αρχή της ανάπτυξης του Πανεπιστημίου, ο προσανατολισμός του ήταν τα κτήρια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Δρόμος σχετικά δύσκολος για την εποχή αφού τα περισσότερα κτήρια του ήταν ιστορικά διατηρητέα και ενοικιαζόμενα. Φυσικά, η ανακαίνιση διατηρητέων κτηρίων είναι μέσα στα πλαίσια της αειφορικής ανάπτυξης, αφού γίνεται επαναχρησιμοποίηση υφιστάμενου χώρου και πόρων και στην περίπτωση του Πανεπιστημίου εφαρμογής νέων τεχνολογιών. Παράδειγμα είναι η εφαρμογή Ηλιακού Συστήματος Ψύξης/Θέρμανσης στο εργαστήριο του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών και Επιστήμης και Μηχανικής Υλικών και η εφαρμογή συνδυασμένου συστήματος Αντλίας Θερμότητας και Γεωθερμίας στη Δημοτική και Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη.
Το Πανεπιστήμιο ήταν ο οργανισμός που σχεδίασε και θα αναπτύξει μέσα στο 2022 το 1ο δημόσιο κτήριο Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας (ΚΣΜΚΕ). Το κτήριο αυτό, αποτελεί τη Γ΄ φάση των κτηριακών εγκαταστάσεων του τμήματος Καλών Τεχνών που είναι δίπλα από το κτήριο της Πρυτανείας. Μέσα στα πλαίσια της 2ης φάσης, εγκατασταθήκαν φωτοβολταικά στην οροφή του 2ου κτηρίου.
Επίσης, οι φοιτητικές εστίες του Πανεπιστημίου που θα αναπτυχθούν στη περιοχή Βερεγγάρια, σχεδιάστηκαν ως ΚΣΜΚΕ. Έργο που θα είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον σε θέματα διαχείρισης ενέργειας λόγω του μεγάλου όγκου του.
Σημαντικό βήμα προς την ενεργειακή αναβάθμιση των υφιστάμενων κτηρίων του Πανεπιστημίου έγινε το 2018 με τον σχεδιασμό στρατηγικού πλάνου ενεργειακής αναβάθμισης βάσει των πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων του. Το πλάνο αυτό άρχισε να εφαρμόζεται το 2021.
Δυστυχώς, λόγω των ιστορικών διατηρητέων κτηρίων στα οποία στεγάζεται το Πανεπιστήμιο και της χρήσης ενοικιαζόμενων κτηρίων, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων καθίσταται δύσκολο εγχείρημα. Μέσα στα πλαίσια δύο ερευνητικών προγραμμάτων, εγκαταστάθηκαν, μέσω του πρώτου προγράμματος, κάθετα φωτοβολταϊκά συστήματα σε κτήριο του Πανεπιστημίου και μέσω του δεύτερου προγράμματος, το «STRATENERGY» του Υπουργείου Ενέργειας, Βιομηχανίας και Εμπορίου, γίνεται ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίου και σύντομα εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων στην οροφή του.
Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις
Από το 2013, το Πανεπιστήμιο εισάγει πράσινες προδιαγραφές στις προκηρύξεις δημόσιων διαγωνισμών του. Οι προδιαγραφές αυτές βασίζονται στην αρχή της κυκλικής οικονομίας για τη μείωση των επιπτώσεων που θα έχει στο περιβάλλον ο κύκλος της ζωής του προϊόντος ή της υπηρεσίας ή του έργου. Οι Πράσινες Δημόσιες Συμβάσες δεν κλείνουν ποτέ και είναι πάντοτε σε συνεχή ανάπτυξη.
Από το 2014 μέχρι και το 2019, το Πανεπιστήμιο βραβευόταν για την εφαρμογή Πράσινων Δημοσίων Συμβάσεων από το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος.
Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου (EMAS)
Οι γραπτές διαδικασίες για την εφαρμογή της Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου είναι μία βιώσιμη πρακτική που έχει σκοπό την αναβάθμιση του επιπέδου του Πανεπιστημίου. Παράλληλα με αυτό, εφαρμόζεται και το EMAS που είναι ένα εθελοντικό εργαλείο ευρύτερα αναγνωρισμένο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σχεδιασμένο για οργανισμούς, το οποίο τους δεσμεύει να αξιολογούν, να διαχειρίζονται και να βελτιώνουν τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις.
Το 2019 το Πανεπιστήμιο πιστοποιήθηκε για δύο κτήριά του με το EMAS και αναμένεται το 2022 να πιστοποιηθεί για ακόμη ένα.
Το 2018 και 2019 βραβεύεται από το Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (ΚΥΚΠΕΕ) με το Χρυσό Προστάτη του Περιβάλλοντος μέσω των Παγκύπριων Περιβαλλοντικών Βραβείων.
Ομάδα Αειφορικής Παιδείας, Έρευνας και Ανάπτυξης
Το 2017 συστάθηκε η υβριδική ομάδα Αειφορικής Παιδείας, Έρευνας και Ανάπτυξης αποτελούμενη από Ακαδημαϊκούς και Διοικητικούς λειτουργούς, στόχος της οποίας είναι η οργάνωση και η καθοδήγηση του Πανεπιστημίου στον τομέα της αειφόρου ανάπτυξης μέσω μεγάλων ενεργειών όπως είναι για παράδειγμα η δωρεάν παροχή ποδηλάτων στη πανεπιστημιακή κοινότητα.
Ευαισθητοποίηση
Κατά καιρούς, πάρα πολλές ενέργειες έχουν προωθηθεί για την ευαισθητοποίηση της Πανεπιστημιακής κοινότητας σε θέματα αειφορίας. Πιο κάτω αναφέρονται αυτές που έχουν εφαρμοστεί πρόσφατα και είναι αποτέλεσμα διαφόρων συνεργασιών:
- Δωρεάν παροχή ποδηλάτων στη Πανεπιστημιακή κοινότητα για μετακινήσεις στη Λεμεσό σε συνεργασία με τη nextbike Cyprus. Το κάθε μέλος της Πανεπιστημιακής κοινότητας έχει στη διάθεσή του 2 ώρες δωρεάν καθημερινά για απεριόριστες διαδρομές.
- Εφαρμογή ηλεκτρονικής πλατφόρμας διαχείρισης πληρωμών και ηλεκτρονική υπογραφή. Μεταξύ άλλων, μεγάλος όγκος χαρτιού έχει μειωθεί με τις δύο αυτές εφαρμογές. Έργα που σχεδιάστηκαν και αναπτύχθηκαν από Υπηρεσίες του Πανεπιστημίου.
- Εγκατάσταση φίλτρων νερού και ψυγείων με φίλτρα συνδεδεμένα με τη παροχή πόσιμου νερού της υδατοπρομήθεας.
- Κατάργηση πλαστικών ποτηριών μιας χρήσης με αντικατάσταση από κομποστοποιήσιμα.
17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών
Από το 2020, το Πανεπιστήμιο εισέρχεται ακόμη πιο δυναμικά στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και βιωσιμότητας καλύπτοντας όλες τις ενέργειές του κάτω από την ομπρέλα των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Οι στόχοι αυτοί αναφέρονται στις σημαντικότερες προκλήσεις της εποχής μας και προσδιορίζουν με σαφήνεια τον κόσμο στον οποίο θέλουμε να ζούμε. Ταυτόχρονα, μας δείχνουν την κατεύθυνση στην οποία πρέπει μαζί να εργαστούμε για να δώσουμε λύσεις σε κάθε έναν από τους 17 στόχους.
Το Πανεπιστήμιο όρισε σύμβουλο Ακαδημαϊκό, για θέματα βιωσιμότητας και δημιούργησε υβριδική ομάδα Ακαδημαϊκών και Λειτουργών για συντονισμό των ενεργειών για τους 17 ΣΒΑ του Πανεπιστημίου. Έγινε και γίνεται καταγραφή των ενεργειών κάτω από τους 17 ΣΒΑ στο πλαίσιο των οποίων αναδείχθηκαν πολλές ενέργειες βιωσιμότητας στο Πανεπιστήμιο οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν τη Πανεπιστημιακή και κοινωνική ζωή.
Το ΤΕΠΑΚ ανάμεσα στα πανεπιστήμια που οδηγούν την αλλαγή σε έναν βιώσιμο κόσμο
Το ΤΕΠΑΚ, μαζί με άλλους εταίρους, πέτυχαν την ένταξη της Κύπρου στο ΕΙΤ Climate-KIC, που αποτελεί την κύρια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης μέσω δράσεων συστημικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας.
Επίσης, αποτελεί μέλος του International Sustainable Campus Network (ISCN), η αποστολή του οποίου είναι να παρέχει ένα διεθνές φόρουμ για την ανταλλαγή πληροφορίων και την επίτευξη βιώσιμης λειτουργίας των Πανεπιστημιουπόλεων ενσωματώνοντας την αειφορία στην έρευνα και την διδασκαλία.
Ανήκει στην οικογένεια των πανεπιστημίων που οδηγούν την αλλαγή σε έναν βιώσιμο κόσμο, συμμετέχοντας ως πλήρες μέλος στο σημαντικό διεθνή οργανισμό για την προώθηση της αειφορίας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, Association for the Advancement of Sustainability in Higher Education (AASHE).
Ακόμη, το ΤΕΠΑΚ είναι μέλος στο δίκτυο CSR Cyprus, το σημαντικότερο επαγγελματικό δίκτυο στην Κύπρο για ενίσχυση της Εταιρικής Βιωσιμότητας και Υπευθυνότητας.
Τέλος, το Πανεπιστήμιο είναι μέλος του Sustainable Development Solutions Network (SDSN) Cyprus, δίκτυο που είναι αφιερωμένο στην παροχή επιστημονικών λύσεων για την υλοποίηση των 17 ΣΒΑ σε όλη την Κύπρο.
Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στις ιστοσελίδες του Γραφείου Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου green.cut.ac.cy και sdgs.cut.ac.cy.
Ανδρέας Διονυσίου
Συντονιστής Γραφείου Περιβαλλοντικής Πολιτικής
Δημοσίευση του άρθρου στο Φιλελέυθερο