Κάθε χρόνο οι ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες δαπανούν ποσό που αντιστοιχεί στο 16% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της ΕΕ για την αγορά αγαθών, όπως εξοπλισμού γραφείου, κτηριακού εξοπλισμού και μεταφορικών οχημάτων, για υπηρεσίες, όπως είναι η συντήρηση κτηρίων, οι υπηρεσίες μεταφοράς, καθαρισμού και τροφοδοσίας, καθώς και για διάφορα έργα.

Οι δημόσιες συμβάσεις μπορούν να επηρεάσουν τη διαμόρφωση των τάσεων στην παραγωγή και την κατανάλωση, ενώ μια σημαντική ζήτηση εκ μέρους των δημοσίων υπηρεσιών για πιο οικολογικά (πράσινα) αγαθά, δύναται να δημιουργήσει και να διευρύνει τις αγορές για φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα και υπηρεσίες.

Με τον τρόπο αυτό, δίνονται ταυτόχρονα κίνητρα στις επιχειρήσεις και μια νέα ώθηση στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, με την προώθηση για ανάπτυξη νέων, καινοτόμων οικολογικών τεχνολογιών.

Μέσα από διάφορα παραδείγματα ανά το παγκόσμιο επιβεβαιώνονται οι σημαντικές προοπτικές για οικονομικά συμφέρουσες πράσινες δημόσιες συμβάσεις (ΠΔΣ) – κυρίως σε τομείς όπου τα πράσινα προϊόντα δεν είναι ακριβότερα από τα εναλλακτικά (συμβατικά), μη οικολογικά προϊόντα.

Λαμβάνοντας υπόψη το κόστος του κύκλου ζωής του προϊόντος, οι ΠΔΣ επηρεάζουν το σύνολο της αλυσίδας εφοδιασμού και προωθούν την εφαρμογή πράσινων προτύπων στις ιδιωτικές συμβάσεις.

ΣΠΔΣ Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου 2012-2014

Ορισμός Πράσινων Δημόσιων Συμβάσεων

Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις (ΠΔΣ)», σημαίνει τη συμπερίληψη περιβαλλοντικών παραμέτρων κατά τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων προμηθειών, υπηρεσιών και έργων, από τις Αναθέτουσες Αρχές που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των Νόμων περί του Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων (Ν. 11(I)/2006 και Ν. 12(I)/2006) με στόχο τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη διατήρηση της οικονομικής βιωσιμότητας

Κύκλος Ζωής Προϊόντος

Η ανάλυση του κύκλου ζωής ενός προϊόντος, είναι ουσιαστικά μια επισκόπηση των επιπτώσεων που έχει στο περιβάλλον καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του, από την παραγωγή μέχρι την τελική του διάθεση (απόρριψη).

Το κόστος κύκλου ζωής πρέπει να καλύπτει την τιμή αγοράς και τις συναφείς δαπάνες (παράδοση, εγκατάσταση, λειτουργία), τις δαπάνες λειτουργίας (συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών δαπανών, των δαπανών για ανταλλακτικά και συντήρηση) και τις δαπάνες του τέλους του κύκλου ζωής (όταν τεθεί εκτός λειτουργίας, αφαίρεση και διάθεση ως απόβλητο)

Νομικό Υπόβαθρο

Η πολιτική της προώθησης των Πράσινων Δημόσιων Συμβάσεων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος, τόσο της Στρατηγικής της Λισσαβόνας, όσο και της Εθνικής Στρατηγικής για την Αειφόρο Ανάπτυξη.

Στις 4 Ιουλίου 2001, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με ανακοίνωση της (COM(2002) 274), καθόρισε τις δυνατότητες που προσφέρονται από το κοινοτικό δίκαιο όσον αφορά την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στις διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων.

Η σημασία των ΠΔΣ επισημάνθηκε για πρώτη φορά στην Ανακοίνωση που εξέδωσε η Ε.Ε το 2003 (COM (2003) 302) με θέμα την Ολοκληρωμένη Πολιτική Προϊόντων, όπου διατυπώθηκε σύσταση προς τα κράτη μέλη να θεσπίσουν εθνικά σχέδια δράσης για τις ΠΔΣ μέχρι τα τέλη του 2006, και τα οποία να αναθεωρούνται κάθε τρία χρόνια.

Το νομικό πλαίσιο συμπληρώνεται και εδραιώνεται από τις Οδηγίες 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών και 2004/17/ΕΚ, περί του συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και ταχυδρομικών υπηρεσιών, οι οποίες υιοθετήθηκαν στις 31 Μαρτίου 2004.

Πιο πρόσφατα, η Ανανεωμένη Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη (Ιούνιος 2006), έθεσε ως στόχο πολιτικής για το 2010 να φθάσουν οι πράσινες δημόσιες συμβάσεις της Ε.Ε., κατά μέσον όρο, το επίπεδο που πέτυχαν το 2006 τα κράτη μέλη, που είχαν τις καλύτερες επιδόσεις, σε ποσοστό της τάξης του 50%

Κύπρος και Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις

Προκειμένου να μετέχει στην προσπάθεια της Ε.Ε. για προώθηση των Πράσινων Συμβάσεων, η Κύπρος δημιούργησε το δικό της Σχέδιο Δράσης με περίοδο εφαρμογής τα έτη 2007-2009, το οποίο και εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο τον Μάρτιο του 2007, οπότε και τέθηκε σε εφαρμογή από τη Δημόσια Υπηρεσία. Τον συντονιστικό ρόλο για την εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης έχει το Τμήμα Περιβάλλοντος (πρώην Υπηρεσία Περιβάλλοντος).

Το Σχέδιο Δράσης απευθυνόταν σε όλες τις Αναθέτουσες Αρχές του Δημοσίου. Οι Οργανισμοί Δημοσίου Δικαίου και οι Αρχές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είχαν την υποχρέωση να συντάξουν το δικό τους Σχέδιο Δράσης, να το υποβάλουν στην Υπηρεσία Περιβάλλοντος και να το θέσουν σε εφαρμογή.

Το κόστος εφαρμογής του Σχεδίου Δράσης, για κάθε έτος, είχε υπολογιστεί και καταγραφεί μέσα στο Σχέδιο Δράσης κατά την υποβολή της Πρότασης προς το Υπουργικό Συμβούλιο. Μετά από υπολογισμούς, είχε εκτιμηθεί στα 75.000 ευρώ για το έτος 2007, στα 610.500 ευρώ για το 2008 και 617.000 ευρώ για το έτος 2009.

Στο πρώτο Εθνικό Σχέδιο Δράσης, αφού μελετήθηκαν και αξιολογήθηκαν οι αγοραστικές δυνατότητες και ανάγκες του δημόσιου τομέα, καθώς και η πραγματική ικανότητα ανταπόκρισης της Κυπριακής αγοράς, τέθηκαν τα μέτρα εφαρμογής και οι πρώτοι στόχοι. Κύριος στόχος της εφαρμογής του Σχεδίου Δράσης ήταν η προσπάθεια να επικεντρωθούν τα μέτρα σε θέματα με σχετικά εύκολη εφαρμογή, τα οποία θα επιφέρουν βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα οικονομικά οφέλη, θα υποβοηθήσει άλλες προσπάθειες, στόχους και υποχρεώσεις της Κύπρου και θα δώσει ώθηση στην Κυπριακή βιομηχανία και γεωργία.

Στο στάδιο αυτό, οι στόχοι επικεντρώθηκαν στην:

• Ενημέρωση, εκπαίδευση, παρακολούθηση.
• Εφαρμογή μεθόδων για εξοικονόμηση ενέργειας.
• Παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
• Εξοικονόμηση νερού.
• Μείωση των αποβλήτων και αποβλήτων συσκευασιών.
• Μείωση των επικίνδυνων αποβλήτων.
• Προαγωγή της οργανικής γεωργίας.
• Ανακύκλωση και χρήση ανακυκλωμένων υλικών.
• Χρήση προϊόντων με λιγότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον.
• Ενθάρρυνση των κυπριακών βιομηχανιών να παράγουν προϊόντα φιλικότερα προς το περιβάλλον.

Για την επίτευξη και εφαρμογή των μέτρων, που αναγράφονται στο Σχέδιο Δράσης, είχαν καθοριστεί πρακτικοί στόχοι, σε επίπεδο εκπαίδευσης και εφαρμογής, με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, όπως για παράδειγμα:

• Την υποχρέωση ορισμού ατόμου επικοινωνίας από την κάθε Αρχή, Οργανισμό και Δήμο.
• Την ετοιμασία τεχνικών προδιαγραφών των μέτρων από την κάθε αρμόδια Αρχή.
• Τη διοργάνωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων (ενδοτμηματικών και μη), για την κατάρτιση των εμπλεκομένων και τη μεταφορά των γνώσεων και εμπειριών, από ειδικούς άλλων κρατών- μελών.
  

Την ενημέρωση για όλα τα νεότερα σε σχέση με τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις και την εφαρμογή τους στην Κύπρο και την Ευρώπη μέσω της δημοσίευσης ενός ενημερωτικού δελτίου στο οποίο να μπορεί να έχει πρόσβαση ο κάθε ενδιαφερόμενος, και πολλά άλλα

Νομικό Πλαίσιο

Οι Οδηγίες 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ που έχουν εναρμονιστεί με τους Νόμους Αριθ. 11(1)2006 «για τον Συντονισμό των Διαδικασιών Σύναψης Συμβάσεων, Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών στους Τομείς του Ύδατος, της Ενέργειας, των Μεταφορών και των Ταχυδρομικών Υπηρεσιών και για Συναφή Θέματα» και Αριθ. 12(1)2006 «για τον Συντονισμό των Διαδικασιών Σύναψης Συμβάσεων Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών και για Συναφή Θέματα», διασαφήνισαν τον τρόπο συμπερίληψης περιβαλλοντικών κριτηρίων, τόσο στις τεχνικές προδιαγραφές όσο και στη διαδικασία αξιολόγησης.

Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τις ΠΔΣ

Λαμβάνοντας υπόψη τις γνώσεις και τις εμπειρίες που αποκτήθηκαν κατά την εφαρμογή του πρώτου Σχεδίου Δράσης για την τριετία 2007-2009, τα προβλήματα που προέκυψαν, τα στοιχεία από διάφορες έρευνες αγοράς που πραγματοποίησε κατά καιρούς το Τμήμα Περιβάλλοντος (πρώην Υπηρεσία Περιβάλλοντος), στοιχεία από την ανταλλαγή απόψεων με άλλες Αναθέτουσες Αρχές, καθώς και την Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το Τμήμα Περιβάλλοντος προχώρησε στην αναθεώρηση του Σχεδίου Δράσης, ενσωματώνοντας και τις νέες κατηγορίες και τα κριτήρια που εισηγείται η Ε.Ε.

Το Αναθεωρημένο Σχέδιο Δράσης, θα έχει ισχύ εφαρμογής τα έτη 2012 έως και 2014

Σκοπός

Μέσω της πολιτικής της Ε.Ε., επιδιώκεται όπως, κατά την αγορά προϊόντων, υπηρεσιών ή κατά την εκτέλεση έργων, οι Αναθέτουσες Αρχές του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα λαμβάνουν υπόψη τις περιβαλλοντικές τους διαστάσεις, για την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από το συνολικό κύκλο ζωής του προϊόντος ή υπηρεσίας, οι οποίες είναι το ίδιο ανταγωνιστικές με άλλες, τις «συμβατικές» όπως θα τις αποκαλούμε, και εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό.

Οι συμβάσεις αυτές έχουν λιγότερες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, τους φυσικούς πόρους και το περιβάλλον.

Ιδιαίτερα όσον αφορά τα προϊόντα, αυτά είναι ενεργειακά πιο αποδοτικά και λιγότερο ή καθόλου ρυπογόνα, σε σχέση με άλλα που εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό. Έτσι, μέσα από τη συμπερίληψη των ΠΔΣ στη Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη, είναι δυνατή η ενίσχυση νέων τεχνολογιών και προϊόντων και η προώθηση αειφόρων προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής, ώστε να αποσυνδεθεί η οικονομική ανάπτυξη από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος.